Deadly Class: The B-52s

The B-52's [w 2008 roku zrezygnowali z apostrofu] są totalnie oryginalni, a to rzadkość. Banda artystowskich studentów z Athens w Georgii łącząca doo-wop i surf rock z psychodelicznymi tekstami tworzonymi metodą wolnych skojarzeń. Dwie energetyczne wokalistki w kokach przypominające ule i Fred Schneider, ostentacyjnie gejowski i nieustraszony. Nie próbują zaspokajać niedowarzonych, nastoletnich potrzeb i zgrywać "twardzieli" jak metalowcy. Bo punk, metal i całe to gówno zlały się w jedną, identycznie brzmiącą, zuniformizowaną i konformistyczną muzę.

To cytat z czwartego tomu komiksu "Deadly Class", gdzie z jednej strony Rick Remender opowiada historię uczniów szkoły dla młodocianych zabójców, z drugiej raz na kilka rozdziałów prowadzi własną działalność edukacyjną i w krótkich, ale wyrazistych monologach przypomina albo o zespołach, przy których dzisiaj stawia się już przypisy, albo o tych, które po latach pamiętane są z pojedynczych hitów, w dodatku nie zawsze we własnych wersjach. Zadanie nie jest łatwe, bo można wyjść na posiwiałego mędrca opowiadającego pradawne legendy przy ognisku, ale zadanie nie jest też bezcelowe, bo chociaż nowe kontra stare to jeden z najczęściej powracających konfliktów w muzyce (większa działa wytacza się tylko przy konfliktach artystyczne kontra popularne i na wojnach gatunkowych), to z drugiej strony statystyki Spotify czy YouTube wyraźnie pokazują, że młodzi nadal chcą słuchać Queen, The Beatles albo Fleetwood Mac (więcej na ten temat znajdziecie TUTAJ). Wszystko zależy od kontekstu, zapomnijmy więc o tym przeklętym "Love Shack" i cofnijmy się do roku 1979, kiedy nazwany na cześć przypominających ule koków (a nie bombowców, jak podaje wiele źródeł) zespół z Georgii opublikował debiutancki album, a jednocześnie będzie to inicjacja nowego cyklu tekstów na Soundrive, którego nazwę pożyczyłem od Remendera.

Faktów historycznych będzie niewiele - szkoda waszego czasu na wklejanie cytatów z Wikipedii. Faktem, o którym warto natomiast wspomnieć jest wymienienie na stornie Wikipedii krowiego dzwonka jako jednego z instrumentów, którymi posługiwał się Fred Schneider, wokalista grupy. Po słynnym skeczu Saturday Night Live z udziałem Christophera Walkena nie dało się dłużej ukrywać, że cowbell to synonim kiczu w muzyce i chociaż jeszcze przed nagraniem pierwszego albumu The B-52s Schneider wyleczył się z nadużywania monotonnego wystukiwania rytmu na akcesorium z pasterskiego arsenału, sam kicz w przeróżnych formach pozostał już na zawsze elementem współtworzonego z Kate Pierson, Keithem Stricklandem i rodzeństwem Wilsonów (Cindy i Ricky) zespołu. Jako zabieg intencjonalny i w pełni świadomy szybko znalazł zwolenników w powoli wkraczającym do fazy mainstreamu new wavie oraz ewoluującym w tanecznym kierunku post-punku, a nawiązywanie do rock'n'rolla i popkultury poprzednich dekad z hiperbolicznym zapałem odbierane było jako buntownicza działalność artystyczna.

Zwolennikiem takiego podejścia była osoba, która jednym przepełnionym pochlebstwami wywiadem dla stacji BBC zrobiła grupie najlepszą możliwą reklamę. John Lennon pod koniec lat 70. mierzył się z kryzysem twórczym, nie chciało mu się grac i komponować, wolał zajmować się wychowywaniem syna, ale kiedy pierwszy raz usłyszał singlowe (po "Love Shack" najpopularniejsze w dorobku The B-52s) "Rock Lobster", nagle spłynęło na niego natchnienie. Opowiadał, że słyszy w tym przedziwnym, punk-popowym, opartym na brzmieniu syntezatora i organów Farfisy utworze echa twórczości Yoko Ono (jej wydane kilka lat wcześniej "Feeling the Space" faktycznie skręcało w kierunku awangardy, ale romansując raczej z rockiem progresywnym) i uznał, że świat jest gotów na ich nową wizję, wyrażoną niedługo później, na wydanym w 1980 roku "Double Fantasy" - jeżeli wsłuchacie się w "Kiss Kiss Kiss" albo "Give Me Something", to wyraźnie usłyszycie echa "rockowego homara". Niestety nigdy nie mogliśmy się przekonać, jaki byłby ciąg dalszy tej ożywiająca inspiracji - kilka tygodni po premierze albumu John Lennon został zamordowany przed swoim nowojorskim mieszkaniem.

Nie wszyscy podzielali entuzjazm Lennona i trudno się dziwić, skoro sam Ricky Wilson przedstawił zespołowi pomysł na "Rock Lobster" słowami: Napisałem najgłupszą gitarową partię, jaką kiedykolwiek słyszeliście. Gdyby mu przytaknąć, musiałby zostać uznany za sawanta. Brał udział w komponowaniu niemal całego repertuaru kapeli aż do trzeciego krążka - "Whammy!" z 1983 roku, czyli wszystkich tych utworów, które brzmiały najodważniej i najbardziej zaskakująco. Pracował jeszcze przy "Bouncing off the Satellites", ale komplikacje związane z AIDS znacząco obniżyły jego aktywność. Zmarł przed premierą, w wieku zaledwie trzydziestu dwóch lat, czego konsekwencją była kilkuletnia przerwa w działalności The B-52s.

"Rock Lobster" - na przekór zachowawczym słuchaczom i dziennikarzom - cieszyło się coraz większym zainteresowaniem. Za singlem (współdzielonym z "52 Girls") nie stała duża wytwórnia płytowa (prawdopodobnie żadne nie podjęłaby takiego ryzyka), a jednak zdołał wyprzedać się w nakładzie sięgającym ponad dwudziestu tysięcy kopii, co dla nikomu nieznanego, ekscentrycznego zespołu z małego miasteczka z Południa (uchodzącego za artystycznie zacofane) było w preinternetowych czasach ogromnym sukcesem. Podkreślenie pochodzenia nie jest bez znaczenia - z jednej strony na The B-52s patrzono podejrzliwie, kiedy po raz pierwszy stanęli na deskach słynnego, nowojorskiego CBGB, wymuszało to na nich włożenie większego wysiłku w zaistnienie na tej scenie niż od kapel z Północy; z drugiej strony cztery z pięciu osób w pierwszym składzie grupy otwarcie deklarowały się jako członkowie i członkinie społeczności LGBT, co na ekstremalnie konserwatywnym Południu było nie tylko odważne, ale również ryzykowne.

Najgłupsza gitarowa partia, pochwały Lennona i ogromna charyzma zespołu wyglądającego jak żywcem wyjęty z filmu science-fiction z drugiej połowy lat 50. zsumowały się na debiutanckim albumie w coś, co z perspektywy dzisiejszych standardów muzyki popularnej wydaje się nie do obronienia. Album "The B-52's" wyprodukował znany ze współpracy z Bobem Marley'em Chris Blackwell, a jego sztandarową metodą było dążenie do jak najszczerszego, jak najbliższego występom na żywo brzmienia zespołu. W rezultacie niewiele jest tutaj overdubbingu i dodatkowych efektów, nawet syntezatory brzmią surowo, jakby wklejono je z kompletnie innej sesji. Chociażby w otwierającym "Planet Claire" dołączają do motorycznego rytmu przypominającego Blues Brothers na zwolnionych obrotach (co, jak się z czasem okazało, nie jest zresztą przypadkiem - Henry Mancini na wznowieniu albumu został wymieniony jako współautor ze względu na podobieństwa do utworu "Peter Gunn") z iście upiornymi, a jednocześnie figlarnymi akordami kojarzącymi się bardziej z "Rodziną Addamsów" niż z "Draculą".

Sami o sobie mówili najlepszy imprezowy zespół na świecie i aż chciałoby się dodać: Gdzie się podziały tamte prywatki?, bo dzisiaj niełatwo sobie wyobrazić imprezę, na której ktoś tańczy do monotonnego bitu Keitha Stricklanda i wrzasków Cindy Wilson w pozbawionym refrenu "Dance This Mess Around" albo do tego nieszczęsnego cowbellu, skaczącej od skrajności w skrajność dynamiki i tekstu o znalezionym w toalecie numerze telefonu, którego właścicielem miałby być ktoś, kto zapewnia bardzo przyjemne spędzenie czasu, ale nigdy nie podnosi słuchawki w "6060-842" (abstrakcyjne, tworzone na zasadzie strumienia świadomości teksty to kolejna cecha charakterystyczna zespołu). Być może jeszcze "52 Girls" (znane także z coveru The Offspring) poderwałoby kogoś z siedzenia, ale do lat 90. takie były prawidła muzyki - to, co niegdyś popularne stawało się alternatywą dla nowego pokolenia (eurodance i jemu podobne przerwały ten cykl) i nie jest to nawet szczególnie dziwny przypadek (wystarczy wspomnieć, że "Telstar" The Tornados swojego czasu szturmowało listy przebojów).

Na początku lat 80. The B-52s faktycznie byli jednak wulkanem energii, przy erupcjach którego tańczyła cała Ameryka. O tym, że zapowiadali pokoleniową zmianę warty poświadczył zresztą inny tytan współczesnej muzyki - Paul Simon, połowa duetu Simon & Garfunkel (jeżeli potrzebny jest przypis, to dodam tylko, że są autorami "Sound of Silence"). W 1980 roku do kin trafił kompletnie już zapomniany film "One-Trick Pony" (warto zobaczyć - to wciąż aktualna satyra na branżę muzyczną i jej ciasne horyzonty) według jego scenariusza i z nim w roli głównej, wcielającym się w niegdyś popularnego folk rockowego muzyka, który od lat nie nagrał przeboju, a żeby wciąż utrzymać się na powierzchni, występuje przed ambitnymi młodzikami - czyli The B-52s we własnych osobach. Nie ma tutaj jednak ani krzty krytycyzmu, a raczej uznanie, że tak będzie brzmieć muzyka przyszłości... Ale ta przyszłość nigdy nie nadeszła.

Być może zespół z Georgii okazał się zbyt dziwny i zbyt radosny jak na melancholijne i ponure lata 80. (przeboje Tears for Fears czy Visage choć prowokowały do wchodzenia na parkiet, miały skrajnie inną aurę od sowizdrzalskiego "Rock Lobster"), bo chociaż gwiazdą na skalę ogólnokrajową stał się właściwie w jedną noc (a uszczegóławiając - w sobotnią noc, dzięki występowali podczas Saturday Night Live w styczniu 1980 roku), to przy kolejnym albumie ("Wild Planet"), a zwłaszcza przy EP-ce "Mesopotamia" z 1982 roku krytycy zaczynali kręcić nosem i dopatrywać się wtórności, a przede wszystkim narzekać na sterylną, nienaturalną produkcję (za którą stał Davida Byrne'a z jeszcze aktywnego Talking Heads). Kolejne lata to liczne wzloty i upadki, w tym ten najwyższy wzlot - "Love Shack" z 1989 roku, ale debiutancki album na zawsze pozostał szczytowym dokonaniem zespołu i jednym z najbardziej innowacyjnych wydawnictw XX wieku, którego nikt nawet nie potrafił naśladować, bo o ile nawet wśród współczesnych artystów i artystek nie trudno wskazać na tych, na których piętno odcisnęli The Stooges, Devo albo Joni Mitchell, "drugiego" The B-52s nie znajdziecie.

Byliśmy przekonani, że jeżeli coś brzmi dobrze, to jest to dobre, więc włożyliśmy całą tę wolność w komponowanie. Czuliśmy, że możemy zrobić wszystko - deklarowana w tamtym okresie wolność jako podstawa procesu twórczego (czy raczej szalonego eksperymentu) pozwoliła na nagranie albumu, który po ponad czterdziestu latach od premiery nadal ma unikalne, świeże brzmienie. Ta pop-awangardowa, czerpiąca z dorobku muzyki popularnej tworzonej na przestrzeni wielu lat (od dziewczęcych grup z końca lat 50. prze brzmienie Motown aż po surf rock) i zakrzywiająca go w bardziej artystycznym kierunku wizja doskonale pasuje do współczesnego, wymykającego się konwenansom podejścia, ale nawet przy szczerych chęciach dotarcia do tego materiału, może się to okazać niełatwe. Na Spotify w ogóle nie znajdziecie "The B-52's"; na Tidalu dostępne jest w wersji rozszerzonej o kawałki z "Mesopotamia", które zaburzają odbiór albumu jako spójnej całości; a na YouTube można odnaleźć wyłącznie fanowskie, nielegalne uploady. Podobnie sytuacja wygląda z fizycznym wydaniem albumu - próżno szukać go na stronach Empiku czy MediaMarkt, jedyna alternatywa to Allegro, gdzie obecnie poza drogimi wydaniami winylowymi można znaleźć dokładnie dwie aukcje, każda na ponad pięćdziesiąt złotych. Mimo wszystko warto zadać sobie wysiłek i dotrzeć do debiutu The B-52s z 1979 roku, bo nawet po tych wszystkich latach nadal brzmi buntowniczo i nonkonformistycznie, jest przebojowy, ale także dziwaczny, a w 2020 to ponownie wysoko cenione wartości, wystarczy wspomnieć 100 gecs, Ghostemane, Poppy, Charli XCX, Grimes, Tommy'ego Casha czy Billie Eilish.