Zea - "We're Still Each Other's Only Hope"

De Boer działa jako eksperymentalny pieśniarz pod szyldem Zea od 2008 roku i zdążył stworzyć pokaźną dyskografię. Anarchistyczne korzenie The Ex są dobrym punktem wyjścia dla jego twórczości - zawsze obierał perspektywę zwykłego, zagubionego w rzeczywistości człowieka, którego przekleństwem i jednocześnie siłą napędową jest wysoko rozwinięta empatia. Zea zawsze wydawał mi się nieco introwertycznym inteligentem. Jego teksty cechuje szeroka intertekstualność i mocne osadzenie w kulturze oraz filozofii, przez co w pewnym sensie ląduje w podobnej kategorii, co fenomenalny i piekielnie oczytany Joe Casey z Protomartyr.

Na "We're Still Each Other's Only Hope" Zea proponuje dialog na temat ekologii, nawiązując w "Hyperobjects" do tak samo zatytułowanej katastroficznej pracy Timothy'ego Mortona. Przytłoczony De Boer wyrzuca z siebie tekst na tle szarpanych, rytmicznych fraz saksofonu barytonowego (Mats Gustafsson) i klikającej gitary (Hubert Kostkiewicz), wzmagających poczucie osaczenia. Niespodziewanie pojawia się też polski akcent w postaci "The Magician", czyli osnute pulsującą elektroniką wykonanie wiersza "Powroty" Szymborskiej, które puentuje krótka orientalna wokaliza. Wydaje się, że słowo, które skrywa duże zaplecze intelektualne, staje się pretekstem do warstwy muzycznej, a nierzadko jest ono wręcz tłem dla atmosfery całości lub mówionym, poetyckim interludium do rozwijających się z drobnych pomysłów kompozycji, bo poetą bez wątpienia Zea jest. Innym razem natomiast to właśnie fragmenty instrumentalne brzmią jak emocjonalne komentarze do tekstów.

Ta niejednoznaczna relacja dwóch równie wyrazistych, przenikających się warstw jest bardzo zauważalna, zwłaszcza dlatego, bo nie mamy do czynienia z tradycyjnymi piosenkami. Są to w dużej mierze medytacyjne impresje potraktowane jak pole do eksperymentów. "Minorowe Wear Their Shoes" uzupełnia wyciszające nagranie nadmorskich szumów, "The Last Feeling" to sonorystyczna instrumentalna improwizacja, a w nerwowym "When I Got Passed the First Darkness" odzywają się ciepłe partie klarnetu i wiolonczeli. Ostatni z tych utworów spełnia zresztą znaczącą rolę programową w twórczości De Boera, który swoim nieśmiałym parlando opowiada, że gdy tylko miłość została zagrożona, chwycił miecz i walczył o nią z pasją.

Pomimo instrumentalnych zwrotów akcji, awangardowych rozwiązań i nieco anarchistycznych improwizacji, jest na tym albumie wiele przestrzeni i oddechu. Mówienie o sprawach trudnych oraz przyznawanie się do wysokiej wrażliwości jest przetykane momentami wytchnienia. Wydają się one konieczne do zachowania stabilności. Tę rolę spełnia zwłaszcza transowy, instrumentalny "What the World Needs Now Is Understanding", z którego tytułem trudno się nie zgodzić. Przez te piętnaście minut Zea gra statyczny, lekko modyfikowany motyw chyba przede wszystkim dla siebie, z głębokiej potrzeby wyciszenia.

Charakter albumu jest mocno introwertyczny, daleki od choćby namiastki przebojowości. Jakby powstał po to, bo autor nie chciał zwariować. Zea lekko uchyla drzwi do najbardziej refleksyjnej części swojej artystycznej natury. "We're Still Each Other's Only Hope" spełnia eskapistyczną rolę poezji, jest zniuansowany emocjonalnie i aranżacyjnie, a do tego przejmująco szczery, poszukujący od strony estetycznej i bardzo przekonujący. Zostanie ze mną na długo jako najmocniejszy album De Boera.

Makkum Records/2023